ذَرّه‌بین ابزاری است که از آن برای دیدن اشیای ریز استفاده می‌شود. بخش اصلی ذره‌بین از یک عدسی همگرا درست‌شده‌است که عمل بزرگ‌نمایی را انجام‌می‌دهد. یک عدسی همگرا معمولاً از دو سو یا یک سو کوژ (محدّب) است. یک قاب دسته‌دار، عدسی ذره‌بین را نگاه می‌دارد.
برای استفاده از ذره‌بین به منظور بزرگ‌نمایی اجسام، باید آن را آن‌قدر به جسم مشاهده‌شونده نزدیک کرد که جسم در فاصلهٔ کانونی عدسی قرار بگیرد. «فاصلهٔ کانونی» نامی‌ست که به حد فاصل سطح عدسی تا نقطهٔ کانونی آن اطلاق می‌شود.
با قرار دادن ذره‌بین در آفتاب، پرتوها در نقطهٔ کانونی عدسی جمع می‌شوند. اگر در این حالت جسم غیر براقی را در نقطهٔ کانونی بگذارید، گرمای زیادی تولید می‌شود و می‌تواند جسم غیربراق را بسوزاند. این عمل را می‌توان بر روی کاغذ یا اجسام غیربراق دیگر آزمود.
اولین دانشمند فیزیک نور و پدر تاریخ عکاسی ابن هیثم در سال1917 ذره بین را به جهان معرفی می‌کند و پیش از داگر و فوکو در غرب، دانشمندان خاوری به این خاصیت آشنا بوده و عملاً آن‌را بکار می‌برده‌اند. ابوریحان بیرونی در کتاب الجماهر فی معرفة الجواهر خود موردی از استفاده از ذره‌بین را شرح می‌دهد و کمال‌الدین فارسی به مطالعه آن پرداخته است.[۱]